1. Hậu COVID-19 là gì?

Hậu COVID-19 được Tổ chức Y tế thế  giới (WHO) công bố đầu tiên vào tháng 10/2021. Bệnh lý xảy ra ở người có nhiễm SARS-CoV-2, thường là 3 tháng kể từ khi bắt đầu mắc COVID-19 có các triệu chứng và kéo dài ít nhất 2 tháng.
Các triệu chứng sau COVID-19 chia thành 2 giai đoạn. Những triệu chứng kéo dài 4-12 tuần sau khi mắc bệnh gọi là "tình trạng COVID-19 kéo dài", còn các triệu chứng kể từ khi mắc COVID-19 kéo dài sau 3 tháng thì gọi là "hậu COVID-19".
Hậu COVID-19 có thể làm sức khỏe bị suy giảm kéo dài, ảnh hưởng đến khả năng làm việc, tham gia  cuộc sống xã hội. Nguyên do vì các vấn đề sức khỏe tâm thần, các bệnh lý thực thể. Theo WHO, khoảng 10 - 20% bệnh nhân COVID-19 có các triệu chứng kéo dài trong nhiều tháng sau khi mắc bệnh.

PGS.TS Nguyễn Minh Hiếu khám hậu covid 

2) Biểu hiện của "COVID kéo dài", hậu COVID-19.
Theo các nghiên cứu, có từ 55-200 triệu chứng sau khi bệnh nhân khỏi COVID-19. Các triệu chứng rất phong phú, trên nhiều cơ quan cơ thể.  Khoảng 70-80% bệnh nhân COVID-19 có ít nhất 01 vấn đề hậu COVID-19 dù  mắc bệnh ở mức độ nặng hay nhẹ.

Một số biểu hiện COVID kéo dài, hậu COVID-19 như:

+ Ho khan kéo dài, hụt hơi, khó thở là những biểu hiện dai dẳng và phổ biến, gặp từ 42-66% trong vòng 3 tháng sau nhiễm COVID-19. Tại Bệnh viện Bạch Mai, 50-60% các bệnh nhân sau nhiễm COVID-19 với triệu chứng hô hấp kéo dài đến khám được chụp X- quang hoặc chụp cắt lớp vi tính lồng ngực thấy là có tổn thương.                             
+ Sốt nhẹ, khó thở, mệt mỏi, đau cơ, khớp, rụng tóc, xơ phổi, tim đập nhanh hoặc đánh trống ngực, rối loạn nội tiết, có dấu hiệu bị huyết khối…                                        
+ Có trường hợp xuất hiện rối loạn tiêu hóa: ăn không ngon miệng, chán ăn, đau dạ dày, tiêu chảy; buồn nôn, nôn, đau thượng vị; rối loạn vị giác hoặc khứu giác.        
+ Phát ban ở da và niêm mạc, Mắt ngầu đỏ....                                    
+ Các triệu chứng về tâm thần kinh như: rối loạn tâm  lý, giảm sự tập trung, lo âu, trầm cảm, bồn chồn, rối loạn giấc ngủ, mau quên, không tập trung. Một số người xuất hiện tình trạng não sương mù, nhận thức kém, đọc chậm, giảm trí nhớ ngắn hạn, thay đổi tâm trạng.

Đối với trẻ con có tiền sử đã mắc COVID-19 hoặc tiếp xúc với người mắc COVID-19, thường có: Sốt nhẹ, khó thở, ho kéo dài, mệt mỏi, đau cơ, tim đập nhanh, nổi ban đỏ hoặc xung huyết giác mạc. Một số trẻ bị ảnh hưởng đến trí nhớ, khả năng tập trung tư tưởng và rối loạn giấc ngủ hay các rối loạn tiêu hóa như nôn, đau bụng, tiêu chảy. Cũng đã có trẻ  có dấu hiệu sốc, rối loạn đông máu, tổn thương thận cấp.

Hình ảnh tổn thương phổi của bệnh nhân hậu Covid
trên hệ thống PACS - bệnh án điện tử tại BV Quang Khởi

3) Ai có thể bị hậu covid- 19?.
Có thể xảy ra với bất kỳ ai đã bị mắc COVID-19, ngay cả khi bị bệnh nhẹ. Thậm chí trong thời gian mắc bệnh, họ không có triệu chứng gì. 

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, ở những bệnh nhân mắc COVID-19 mức độ nặng/nguy kịch, đã phải can thiệp y tế thì các vấn đề hậu COVID-19 sẽ nhiều và trầm trọng hơn. Với người có sẵn bệnh nền như bệnh tim mạch, tiểu đường, đặc biệt là hô hấp, viêm phổi tắc nghẽn mạn tính, viêm phế quản mạn… khi COVID-19 xảy ra trên nền bệnh đó có thể khiến tổn thương vốn có của trở nên nặng hơn

4) Vaccine có thể giảm biến chứng hậu COVID-19?

Theo các chuyên gia, để phòng COVID-19 tốt nhất là tiêm vaccine. Tiêm vaccine làm giảm khả năng nhập viện, tử vong của bệnh nhân COVID-19, đồng thời giúp những vấn đề hậu COVID-19 nhẹ nhàng hơn. "Một nghiên cứu đăng tải trên tạp chí Y khoa uy tín The Lancet, nồng độ kháng thể kháng virus SARS-CoV-2 thấp có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện triệu chứng hậu COVID-19".

Hội chẩn bệnh nhân chụp CT phổi tại Khoa chẩn đoán hình ảnh - BV Quang Khởi

5) Có cần phải quá lo lắng không?
Theo ghi nhận thực tế, hầu hết biến chứng hậu COVID-19 không nguy hiểm tử vong, chủ yếu ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày của người bệnh. C… Khi có các triệu chứng hậu COVID-19 trên đây, người bệnh nên khi khám tại các cơ sở y tế được phép để được xác định bệnh, hướng dẫn điều trị và chăm sóc sức khỏe cần thiết. Điều trị hậu COVID-19 là điều trị không đặc hiệu, có nghĩa là điều trị triệu chứng, chăm sóc toàn diện, phục hồi chức năng. Các triệu chứng phổ biến như trầm cảm, mất ngủ, lo âu kéo dài... thì chủ yếu người bệnh tự điều chỉnh sinh hoạt sẽ dần cải thiện.

6) Ai nên đi khám hậu COVID-19?

Những người thuộc nhóm F0 nằm viện, có viêm phổi, điều trị ICU thì sau khi ra viện, cần tái khám định kỳ 4 tuần, 8 tuần theo hẹn.  Nhóm F0 nhẹ, không nhập viện, chỉ đi khám khi có triệu chứng hậu COVID-19. Cần chú ý người có bệnh nền, người từ 60 tuổi trở lên vì có nhiều nguy cơ do có nhiều bệnh đồng mắc. Các trẻ nhỏ có sức khỏe yếu, bệnh lý nội tạng cũ cũng cần được chú ý theo dõi.

7. Đi khám hậu COVID-19 ở đâu?

Hiện nay đã có nhiều bệnh viện từ Trung ương tới địa phương đã tổ chức các đơn vị khám Hậu CoviD-19. Người có biểu hiện hậu CoviD-19 sẽ được khám và chữa theo đúng quy định. Người bệnh không nên nghe theo những tuyên truyền giới thiệu không có căn cứ để tránh hậu quả không đáng có. Tại khu vực Hoàng Mai - Nghệ  An và vùng kế cận, Bệnh viện Đa khoa Quang Khởi đã được Sở Y tế Nghệ An cho phép tổ chức khám chữa về hậu CoviD-2. Đây là cơ sở tin cậy của nhân dân khu vực khi cần khám chữa bệnh lý hậu CoviD-2.  

PGS.TS NGUYỄN MINH HIẾU - Bệnh viện Quang Khởi